منابع مردم شناسی در کتابهای جغرافیائی طول تاریخ اسلام و ایران
 

شباهت زیاد « مردم شناسی » با « جغرافیای انسانی » تا آنجاست که در رده بندی های علمی و از آنجمله رده بندی کتابها و مقالات ؛ این دو را در کنار یکدیگر قرار داده اند . توصیف زندگی انسان ، و مردم یک محل ، نقطه اساسی مشترک این دو راشته است ؛ با این تفاوت که در مردم شناسی علاوه بر مطالعه روابط انسان با محیط جغرافیائی یا سرزمین وی ، بر روابط بین افراد با یکدیگر تاکید بیشتری می شود ؛ و بخصوص به تفاوت این روابط با روابط مردمانِ اقوام دیگر یا محل های دیگر یا در واقع خصوصیت یا خصوصیات یک مردم بالاترین توجٌه را دارند ؛ و از آنجا که قاعدتا" تفاوتهای زندگی دیگران بنظرشان عجیب و غریب و از این رو قابل توجٌه میآمده است کتابهائی تحت عناوین « عجایب البلدان » و... مینگاشته اند .

به این ترتیب بدون توجٌه به روشهای باصطلاح علمیِ مطالعاتی مردم شناسی ، که در قرون اخیر توسط غربیان ابداع و مطرح شده است ، مردم شناسی در شرق ، و از آنجمله در ایران ، و سایر کشورهای اسلامی ، از چندین قرن پیش از این وجود داشته است که مثال بارز آن نوشته های احمد الیعقوبی ، جغرافیدان شیعه ی متولد بغداد در قریب به 1150 سال قبل از عصر ما است ؛ همچنانکه محمد مقدسی ، زاده بیت المقدس ، را میتوان بزرگترین مردم شناس هزارسال قبل از این ذکر کرد .

جغرافیدانان – جهانگردان – مردم شناسان ....

خوارزمی ، محمد بن موسی . صورت الارض ( در اسامی شهرها امٌا مجموعا" در جغرافیای طبیعی است ) .

ابو حنیفه دینوری ( 222 – 282 ه . ق ) . کتاب البلدان . کتاب التاریخ . و...

احمد الیعقوبی ( متوفی 284 ه . ق ) . البلدان . ( در جغرافیای انسانی ؛ و موضوعاتی که امروز مطالب مردم شناسی را تشکیل می دهند ) ؛ و نیز تاریخ .

سلیمان تاجر . جهانگردی که در حدود 850 میلادی سفرنامه اش را تالیف کرد .

ابن خرداد به ، ابوالقاسم ( 211 – حدود 300 ه. ق ) . المسالک والممالک . ...

ابن رسته ، احمد ( متوفی بعد از 290 ه . ق )

ابن فضلان ( سده های سوٌم و چهارم ) . سفرنامه ابن فضلان .

ابو زید بلخی ( زنده در 322 ه . ق ) . صور الاقالیم ( نقشه های جغرافیائی ) . التاریخ .

ابو محمد همدانی (280 – 336 ه . ق ) . جغرافیای عربستان . تاریخ ، جغرافیا ، باستانشناسی و بخصوص عقاید علمی در یمن ) .

علی بن حسین مسعودی ( 283 – 345 ه . ق ) . دانشمند و جهانگرد مشهور با آثار تاریخی و جغرافیائی

محمد الفارسی ؛ اصطخری ( متوفی 336 ه . خ ) . صور الاقالیم . مسالک و ممالک .

ابوالمؤید بلخی ( قرن چهارم ه . ق ) . عجایب البلدان . بسیاری از مطالب آن در تاریخ سیستان آمده است .

خشخاش ابن سعید بن اسود . جهانگرد و جغرافیدان .

ابن حوقل ( قرن چهارم هجری ) سفرنامه نویس و جغرافیا دان .

ابن فقیه همدانی ( 290 – 330 یا 340 ه . ق ) . اخبار البلدان .

محمد مقدسی ( قرن چهارم ه . ق ) . احسن التقاسیم فی معرفت الاقالیم ( نه تنها در باره جغرافیای طبیعی ؛ بلکه بخصوص در باره جغرافیای انسانی و روابط مردم در امور اقتصادی – اجتماعی – فرهنگی نگاشته است . وی واقعا" بنا به عصر خود یک مردم شناس بزرگ محسوب می شود ) .

محمد جیهانی ( حدود 893 تا 907 م ) . المسالک والممالک .



نظرات شما عزیزان:

نام :
آدرس ایمیل:
وب سایت/بلاگ :
متن پیام:
:) :( ;) :D
;)) :X :? :P
:* =(( :O };-
:B /:) =DD :S
-) :-(( :-| :-))
نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه:







انسان شناسی ، مردم شناسی و فرهنگ شناسی ایران بزرگ . Anthropology,Ethnology,and Culture of Greater Iran
identification des sources de l'ethnologie d,Iran , et des Bibliographies
درباره وبلاگ

Anthropology,Ethnology,and Culture of Greater Iran . Alireza Ayatollahi با وجود تحصیلات کارشناسی ، کارشناسی ارشد و دکتری مردم شناسی ( در گرایشهای معماری و شهرسازی - فنٌی و اقتصادی ، و فرهنگی ) در دانشگاه پرووانس فرانسه و نهایتا" دعوت به عضویت در هیئت علمی آموزشی دانشگاه شهید بهشتی در سال 1363 و تدریس مردم شناسی فرهنگی در سال 1365 در آن دانشگاه ، اذعان می کنم که در بدو امر مردم شناسی برای من علم نبود ؛ ابدا" علم نبود ؛ بیشتر یک تفنٌن بود : از سال 1335 به جمع آوری فولکلور یا فرهنگ مردم و تاحدودی مردمنگاری آگاهانه و غیر آگاهانه پرداختم . از سال 1345 وسیله ی خود نمائی و کسب شهرت بیشترم می شد و از 1351 اندک در آمدی از این راه . بعدها که در فرانسه به تحصیلات آمایش سرزمین و اقتصاد توسعه پرداختم متوجه شدم که بدون جامعه شناسی در کشورهای پیشرفته و مردم شناسی در کشورهائی نظیر ایران ، مدیریت و برنامه های فنٌی - اقتصادی آنچنان که باید و شاید به اهداف عالی خود نمی رسند . مردم شناسی یک مطالعه است ؛ یک علم به مفهوم حقیقیِ آن نیست ؛ و نتایجی که از مطالعه ی یک مردم شناس به دست می آیند نسبتا" صحیح اند و نسبتا" غلط : نه فقط مردم شناسی ، بلکه تمام علوم انسانی و اجتماعی « نسبی » هستند ؛ و چون ریاضیٌات به پاسخ هائی مطلق نمی رسند . علوم انسانی به همین دلیل روشی جامع و مانع و مسلٌم و مقبول همگان برای مطالعات خود ندارند .هرکسی با سلیقه و دیدگاه خود وارد آنها می شود و روشی پیشنهاد می کندکه باز این روشهای کار هم برخی بیشتر و برخی کمتر مورد قبول و استفاده سایر مطالعه گران قرار می گیرند . ناتوان تر از همه کسانی هستند که به ترجمه روش های مردم شناسی در سایر کشورها می پردازند که غالبا" در شناخت مردم ایران آنطور که باید و شاید کار آئی ندارند . روش و حوزه عمل این مطالعات سبب می شود که برخی « انسان » و به ویژه شیوه رفتار وی را ملاک عمل قرار دهند و به انسانشناسی anthropology معتقد باشند که انگلیسی زبانان دنیای غرب بیشتر در این طیف قرار می گیرند . برخی دیگر معتقدند که چوم اصل شناخت اجتماعی بر « روابط اجتماعی » است بنابر این اصل بر یک اجتماع ( مردم ) و شناخت آن به عنوان یک کل ، یعنی مردم شناسی ethnologie است که فرانسویان و اکثر تحصیلکردگان صادق فرانسه از این طیف اند . فرهنگ می تواند شامل قواعد رسمی و قوانین و مقررات ( که از جمله در جامعه شناسی مورد مطالعه قرار می گیرند )باشد ؛ امٌا چون حاصل رفتار ی عادٌی شده، رسم شده ، سنٌت شده ، و...در میان یک مردم است ، به خصوص در کشورهائی نظیر ایران ، مقتضی روش های شناخت مردم شناسانه است هرچند که اصطلاح فرهنگ شناسی culturologie نیز در دهه های اخیر باب شده باشد . از تدریس در این حوزه ، به خصوص در ایران ، بیزارم ؛ امٌا عاشق و حتی معتاد مطالعات مردم شناسی هستم ؛ و گرچه خود به خود هم به آن می پردازم ؛ امٌا بیشتر دوست دارم که در باره آن با دیگران هم شریک شوم . شما چطور ؟ .
آخرین مطالب
پیوندهای روزانه
پيوندها